Bắc Ninh không chỉ nổi tiếng với làn điệu dân ca quan họ mà còn là vùng đất của những di tích văn hóa lịch sử. Trong đó phải kể đến chùa Phật Tích - ngôi chùa cổ linh thiêng nằm giữa núi cao thanh tịnh, gắn liền nhiều di tích lịch sử, huyền thoại thú vị. Du lịch chùa Phật Tích, Tour chùa Phật Tích, Tour du lịch chùa Phật Tích

1. Lịch sử chùa Phật Tích

Chùa Phật Tích, hay có tên gọi xưa là chùa Vạn Phúc, tọa lạc trên bên sườn phía nam của núi Lạn Kha, thuộc tôn Phật Tích, xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư” thì chùa được xây dựng trong giai đoạn thế kỉ VII - X. Khi xưa, những nhà Phật giáo đầu tiên từ Ấn Độ xa xôi đã lựa chọn chùa làm nơi nghỉ chân khi sang nước ta để truyền đạo. Đến năm 1057, chùa được vua Lý Thánh Tông cho xây dựng và trong suốt nhiều niên đại của triều Lý - Trần, chùa Phật Tích đều được coi là Quốc tự - Trung tâm Văn hóa Phật Giáo của Đại Việt.

Không chỉ là trung tâm Phật giáo Quốc gia thời bấy giờ, chùa Phật Tích còn được các triều đại sử dụng vào các công việc xã hội ngoài phạm vi tôn giáo một cách hiệu quả như thư viện Lạn Kha, tổ chức thi Tiến sĩ,...

Vào thời kỳ kháng chiến, thực dân Pháp đến chiếm chùa và phá hủy gần như hoàn toàn nội, ngoại thất và rất nhiều di vật. Đến năm 1959, chùa được Nhà nước cho xây dựng lại theo những nền móng và những di vật còn sót lại của chùa. Tùy các di vật còn lại không nhiều nhưng đều là những bảo vật mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa và mỹ thuật vô giá.

Ngôi chùa cổ kính gần 1.000 năm tuổi là xuất phát của nhiều câu truyện cổ tích, huyền thoại về mối tình giữa nàng tiên Giáng Hương với viên quan Tri huyện Từ Thức, truyền thuyết về Vương Chất mải mê xem hai tiên ông đánh cờ đến nỗi để mục cả cán rìu… 

Với những giá trị lịch sử - văn hóa to lớn mà chùa Phật Tích sở hữu, năm 1962, Bộ Văn hóa đã ban hành Quyết định công nhận chùa Phật Tích là Di tích Lịch sử- Văn hóa. Đây là một trong 4 ngôi chùa, đình đầu tiên ở Bắc Ninh được xếp hạng.

2. Cách di chuyển khi tham gia tour du lịch chùa Phật Tích

Chùa Phật Tích cách trung tâm thành phố Bắc Ninh khoảng 15 km. Để di chuyển từ trung tâm thành phố Bắc Ninh đến chùa Phật Tích, bạn có thể đi theo lộ trình: Lý Thái Tổ - Nguyễn Trãi - Quốc Lộ 38 - đường 295 - đi thêm 7km nữa sẽ tới chùa Phật Tích.

Ngoài ra, để tích kiệm chi phí và tránh lạc đường, bạn có thể bắt xe bus tuyến 04 Lim - Thành Đô với bến đỗ ngay dưới chân chùa Phật Tích. Bạn có thể bắt xe bus tại các bến xe Thành Đô, đường Lý Thái Tổ, đường Nguyên Phi Ỷ Lan,... và nhớ hỏi phụ xe điểm xuống để tránh bị lỡ bến nhé.

3. Tham quan chùa Phật Tích

Trải qua nhiều biến cố của lịch sử, chùa Phật Tích đến nay vẫn gìn giữ và tái dựng lại được nhiều công trình và di vật quý giá.

a) Khu thờ chính 

Khu thờ chính gồm 7 gian tiền đường dùng để đón tiếp khách, 5 gian bảo thờ Phật, đức A Di Đà và các vị Tam Thế Phật, 8 gian thờ Tổ và 7 gian thờ Thánh Mẫu. Bên phải  là miếu thờ để ghi nhận công lao trùng tu và phục dựng chùa của bà Trần Thị Ngọc Am - đệ nhất cung tần của chúa Trịnh Tráng tu ở chùa này. 

Khu thờ mang đậm nét kiến trúc Phật Giáo của thời nhà Lý với thiết kế “nội công ngoại quốc”,mái chùa cong chạm khắc hình mây, hình chạm khắc nổi bật là rồng và hoa sen,... 

b) Tượng phật A Di Đà

Lý do tên chùa được đổi từ Vạn Phúc sang Phật Tích như ngày này là do sự phát hiện của bảo vật này sau một lần tháp trong chùa bị đổ. Bức tượng Phật A Di Đà được làm bằng đá xanh nguyên khối cao 2,7m nay được thờ tại Thượng điện của chùa. Bức tượng được điêu khắc từ thời nhà Lý và là bức tượng Phật có niên đại lâu nhất được xác định tại Việt Nam. Về mặt mỹ thuật, tượng Phật A Di Đà tại chùa Phật Tích được coi là bức tượng Phật mẫu mực, là kiệt tác mỹ thuật của Việt Nam và được sao y lại thành 2 phiên bản đặt ở 2 viện bảo tàng Lịch Sử và Mỹ Thuật Việt Nam.

Đại Phật tượng - bức tượng Phật cao 27m được đặt trên đỉnh núi Lạn Kha được lấy nguyên mẫu theo tượng Phật A Di Đà được thờ trong chùa. Bức tượng đạt kỉ lục là bức tượng cao nhất Đông Nam Á. Từ xa, du khách cũng đã có thể thấy được tượng Phật tôn nghiêm và tòa Bảo Tháp trên nền núi non hùng vĩ, tạo nên một khung cảnh linh thiêng và thái bình đến lạ kỳ.

c) Vườn Tháp 

Vườn Tháp của chùa Phật Tích có hơn 32 ngọn tháp, là nơi cất giữ xá lị của các vị sư trụ trì và nhục thân của Thiền sư Chuyết Chuyết. Hầu hết  các ngọn tháp đều có tên và niên đại an tháp. Trong đó,ngọn tháp lớn nhất là tháp Phổ Quang. Tháp Phổ Quang là công trình nhằm tưởng nhớ sự hiện diện của tòa tháp cổ cao hơn 40m được vua Lý xây dựng trước kia. Tháp cao hơn 5m, có 14 tầng nhỏ dần lên trên, trên đỉnh tháp treo Đại Hồng Chung - một quả chuông lớn để đánh vào những dịp đặc biệt. 

d) Hàng tượng linh thú

Hàng tượng linh thú ngàn năm tuổi được bố trí án ngữ tại sân chùa, trước tòa Tam Bảo. Mười linh thú, bao gồm 5 đôi: sấu, ngựa, trâu, voi, sư tử.  Mỗi linh thú lại được khắc họa vô cùng sinh động với tư thế, biểu cảm độc đáo khác nhau. Các linh thú này đều gắn liền với cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, mang ý nghĩa bảo vệ và quy y Phật pháp. Đến năm 2017, bộ tượng 10 linh thú tại chùa Phật Tích được công nhận là Bảo vật Quốc Gia.

e) Long Trì (Ao Rồng)

Lòng Trì là một ao nhỏ hình vuông nay đã cạn nước. Gọi là Ao Rồng vì dưới đáy ao có một thềm đá hình bán nguyệt chạm nổi hình hai con rồng đặc trưng của thời Lý, đang uốn lượn bên sóng nước đang nhô cao. Rồng là linh vật biểu tượng cho đạo Phật của thời nhà Lý bởi vậy sự xuất hiện của các hiện vật về rồng tại chùa Phật Tích càng minh chứng cho sự linh thiêng và an lành của vùng đất này. 

4. Lễ hội tại chùa Phật Tích

Không chỉ lưu giữ những di sản vật thể quý giá, chùa Phật Tích còn là nơi gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống, trong đó nổi tiếng nhất là lễ hội Khán hoa mẫu đơn hay lễ hội Phật Tích được tổ chức vào 4 - 5 tháng Giêng.  

Hàng năm, có hàng vạn du khách thập phương đến chùa Phật Tích vào ngày lễ này để dâng hương tại những nơi thờ tự, tham gia Pháp hội đại bi cầu Quốc thái dân an. Đến với lễ hội Phật tích, du khách không chỉ được trải nghiệm tín ngưỡng mà còn được tham gia các hoạt động biểu diễn văn hóa, văn nghệ, các trò chơi dân gian đặc sắc.

Sở dĩ tên lễ hội là Khán hoa mẫu đơn bởi câu chuyện cổ tích “Từ Thức gặp tiên” khi xưa. Trước kia, chùa Phật Tích có một vườn hoa mẫu đơn tuyệt đẹp. Mỗi năm xuân về, mọi người lại đến chùa để lễ bái và ngắm hoa. Giáng Hương là nàng tiên nữ trẻ trên trời, thấy cảnh đẹp nên xuống hạ giới để cùng để tham gia lễ hội. Vô tình nàng làm gãy một cành hoa và bị bắt giữ. Lúc ấy có chàng Từ Thức đi qua xin cởi áo để chuộc tội cho nàng. Từ đó, hai người bén duyên rồi trở thành vợ chồng. Câu chuyện tình huyền ảo mà có phần dang dở đó vẫn được lưu truyền và yêu thích đến tận ngày nay.

5. Một vài kinh nghiệm khi đi tour chùa Phật Tích

Khi đi lễ tại chùa Phật Tích các bạn cần lưu ý một số điều sau đây: 

- Giữ tâm ý trong sáng hướng thiện. Đi chùa nên cầu bình an, sức khỏe, thái bình cho đất nước.

- Đi lễ chùa cần ăn mặc kín đáo, lịch sự. Tránh mặc váy kể cả váy dài. Tuyệt đối không được mặc áo hai dây, quần ngắn trên đầu gối, các trang phục hở hang. Bên cạnh đó, hãy chọn những đôi giày, dép dễ tháo, dễ đi bởi khi vào các điện thờ sẽ phải cởi giày dép.

- Đi nhẹ, nói khẽ, không chạy nhảy ồn ào trong khuôn viên chùa. Khi khấn cầu cũng nên khấn trong tâm, tránh khấn vái ầm ĩ.

- Không tự ý ngắt hoa, bẻ cành hay sờ vào các hiện vật được lưu trữ trong chùa.

- Không nhất thiết phải sắm lễ lớn, lễ nhiều để dâng Phật mà quan trọng là lòng thành tâm, có thể chỉ là ít tiền nhang dầu, lễ nghi, công đức cũng là đáng quý.

- Vì là chùa đạo Phật nên không được dâng lễ đồ mặn, chỉ nên dâng hoa quả trà bánh thuần chay. Khi dâng lễ nên xếp lễ, xếp hoa vào khay riêng và đặt tại nơi theo sự hướng dẫn của nhà chùa.

- Nên khấn tại nơi thờ Phật, điện Tam bảo trước rồi mới đến các điện thờ Tổ, Thánh Mẫu và các nơi khác.

- Vào các ngày lễ hội sẽ vô cùng đông đúc, du khách cần bảo quản tốt tư trang của mình để đề phòng thất lạc, trộm cắp.

- Trên đường lên chùa có rất nhiều hàng quán bán thức ăn, hoa quả, hương nhang...nên hỏi kĩ giá cả, đặc biệt là các dịch vụ viết sớ, xem bói,... 

Ghé thăm chùa Phật Tích ta không chỉ tìm được sự an yên nơi cửa Phật mà còn tìm lại được những giá trị tôn giáo - lịch sử - mỹ thuật vô giá của dân tộc. Chùa Phật Tích là một trong số những điểm đến tạo nên tên tuổi cho cái nôi Phật giáo - vùng đất Bắc Ninh. Hãy cùng Du Lịch Xanh khám phá thêm nhiều địa danh độc đáo, mang đậm nét văn hóa dân gian theo website dulichxanh.com.vn nhé

6. Một vài tour du lịch chùa Phật Tích bạn có thể tham khảo

Tour du lịch Hà Nội - Chùa Phật Tích - Chùa Bút Tháp - Chùa Dâu - Đền Đô

Du lịch Bà Chúa Kho - Chùa Dâu - Chùa Bút Tháp 1 Ngày

Tour Yên Tử: Hà Nội - Đền Cửa Ông - Tuần Châu - Yên Tử

Tour du lịch đền Hùng: Hà Nội - Đền Hùng - Tam Đảo

Tour đền Thác Bờ: Hà Nội - Đền Thác Bờ - Mai Châu